|
Mùa này là mùa xuân và cũng là mùa của can khí. Tôi xin nói về gan và các ứng dụng để bảo vệ sức khoẻ cho gan. Với cái nhìn của y học phương Đông về chức năng của gan đối với sức khoẻ phụ nữ tôi muốn nhắc đi nhắc lại về vấn đề này để có những áp dụng thích ứng cho chị em. Theo sự hiểu biết cuả tôi, điều này không được diễn giải qua Thực Dưỡng mặc dù có nhiều phương pháp bảo vệ sức khoẻ đều phát triển từ y học phương Đông. Và theo Y học Trung Hoa truyền thống thì tầm quan trọng của gan đối với phụ nữ chỉ được hiểu rõ thông qua việc thực hành thông thạo khoa châm cứu và khoa thảo dược. Do đó phần lớn chị em phụ nữ kể cả những người có sức khoẻ tất cũng không biết được điều này. Tôi mong rằng bài báo này sẽ đưa ra một cái nhìn về gan nhằm giúp chị em tự bảo vệ sức khoẻ cho mình.
Tôi viết hoa chữ Gan như khi sử dụng nó trong ngôn ngữ y học phương Đông để phân biệt nó với khái niệm về gan của phương tây. Từ Gan hay Can trong y học phương Đông được hiểu theo nghĩa rộng hơn và được coi là một vùng chức năng trong đó bao gồm gan chứ không phải coi gan như một cơ quan biệt lập theo kiểu phương Tây. Cũng không cần thiết lắm để hiểu một cách sâu sắc về Đông y để áp dụng vào sức khoẻ con người mà ở đây tôi chỉ muốn phác hoạ qua một bức tranh về gan theo lý thuyết Đông y.
Từ "khí" nói chung có thể tạm hiểu như là "năng lượng" nó chảy trong cơ thể thông qua một mạng lưới các kinh mạch hay còn gọi là kênh để cung cấp năng lượng cho từng tế bào làm cho nó sinh tồn và biến đổi. Cũng có thể so sánh giống như mạch máu chạy trong cơ thể ta nhờ các mạch máu nhằm cùng cấp ô xy, dinh dưỡng, hoocmon cùng các thành phần khác cần thiết cho sự sống của cơ thể. Như vậy khí và hệ thống kinh mạch không nhìn thấy được bằng mắt thường nhưng nó không phải là khái niệm huyền bí, mà chúng thực sự tồn tại, nó đã được con người biết đến từ hàng triệu năm và được coi như nền tảng của y học cổ truyền bao gồm Thực Dưỡng, châm cứu, thảo dược, bắt mạch, diện chẩn.
Các kinh mạch đều có các tên riêng và gan có kinh Can mà qua đó can khí chảy lưu thông. Kinh can và can khí có vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khoẻ của đàn bà do đó chúng có tác động trực tiếp lên vùng xương chậu.
Kinh Can bắt đầu từ đầu các ngón chân cái và chảy lên men theo phần trong của chân và đùi. ở cơ thể người đàn bà, nó đi vòng quanh hệ bàng quang của phụ nữ một vòng trước khi tiếp tục đi lên phía trên cơ thể và kết thúc ở mắt. ở vùng xương chậu tức là vùng bàng quang và sinh dục, thì buồng trứng cùng các phần ruột già và cơ quan sinh dục đều chịu ảnh hưởng của can khí. Người ta biết rằng, can khí khác hẳn so với các loại khí khác là nó rất dễ bị tổn thương do stress và nó dao động rất mạnh do tình cảm và dễ bị dồn ứ và tắc nghẽn về mặt năng lượng, thường gọi là "uất can khí". Bởi vì can khí ảnh hưởng mạnh mẽ tới tất cả các khí khác trong cơ thể nên "uất can khí" có ảnh hưởng tới tất cả các kinh mạch đặc biệt ở vùng xương chậu. Kết quả gây nên u nang buồng trứng, u xơ dạ con, tử cung, rối loạn kinh nguyệt, hội chứng rối ruột sinh cáu bẳn, căn bệnh cronhn, và nhiều chứng bệnh khác liên quan đến vùng xương chậu và vùng bụng.
Các kinh mạch khác nằm gần kinh can đều đi qua vùng xương chậu và vùng bụng dưới trước khi đi lên vùng trên của cơ thể. Nếu can khí bị trệ và tắc nghẽn tại vùng xương chậu, tất cả các kinh khác đi qua vùng này sẽ bị ảnh hưởng, làm cho các khí khác cũng bị tắc nghẽn tại bụng, xương chậu và ở các vùng khác. Kết quả hay bị các bệnh vùng ngực như ung thư vú, các bệnh đau tức ngực kinh niên, mụn nhọt và bị ung thư, cùng các vấn đề ở cổ ảnh hưởng tới tuyến giáp trạng như bướu cổ, cùng nhiều chứng bệnh khác sinh ra do ách tắc năng lượng. Trệ khí ở vùng cổ không chỉ biểu hiện ở mặt cơ thể mà còn ảnh hưởng tới tình cảm, tâm lý làm cho người đàn bà cảm thấy như mình không có một giọng nói của riêng mình trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống.
Sự trệ khí nhiều khi ảnh hưởng tới các luồng khí đi lên làm ảnh hưởng tới tim, phổi, đau đầu gây khó chịu và hồi hộp. Hình 3 chỉ ra các vùng có thể chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của việc "uất can khí", khi "uất can khí" xuất hiện, gan sẽ bị phồng làm cho mật và tuỵ bị trương lên. Theo y học phương Đông mật có chức năng tham gia vào quá trình tiêu hoá. Nhiều biểu hiện của hệ tiêu hoá có liên quan tới "uất can khí" và điều này đặc biệt nghiêm trọng tác động đến chu kỳ kinh nguyệt khi can khí bị tràn đầy một cách tự nhiên.
Nhiều phụ nữ bỗng cảm thấy thèm ăn của ngọt hoặc chua vào chu kỳ kinh nguyệt bởi vì đồ ngọt là cần thiết cho hoạt động của mật. Nếu mật bị trống rỗng nó sẽ thèm khát của ngọt, ăn đồ ngọt dưới nhiều hình thức. Nhưng những đồ ngọt này khi ăn vào sẽ làm suy yếu chức năng của mật. Đối với phụ nữ đồ ngọt thiên nhiên tốt hơn là đồ ngọt tinh chế. Hơn thế sự trống rỗng của mật do gan bị trệ khí có thể làm cho nhiều phụ nữ cảm thấy mất nước trong cơ thể.
Gan bị trệ khí có thể gây nên cảm giác con người bị rối loạn nóng ruột trước nhiều sự việc, làm cho họ có cảm giác khó chịu trước mọi công việc. Gan sẽ hoạt động tốt chỉ khi cơ thể hoạt động điều hoá về khí. Các thuốc ngừa thai có ảnh hưởng không tốt tới can khí từ đó ảnh hưởng tới việc điều chỉnh khí trong toàn bộ cơ thể. Các thuốc ngừa làm biến đổi các hoóc môn và chu kỳ kinh nguyệt, hơn thế nữa nó có thể ảnh hưởng tới vùng dạ con và gây ung thư vú.
|